Delta Foxtrot 9 to Uniform – deel 2

Als we Kasulu binnenrijden word ik in eerste instantie bij mijn hotel gedropt – een guesthouse in het centrum van het dorp waar ik voor e7,50 per nacht slaap. Voor dat geld heb ik dan wel een emmer warm water ’s ochtends, en een authentiek Tanzaniaans ontbijt met een gebakken ei gerold in een soort van pannenkoek. Gezellig ontbijten met de hele buurt, want het lijkt een soort van ontmoetingsplek bij mijn guesthouse. De meeste gesprekken die ik voer met mijn buren in mijn 4-woorden Swahili gaan vanzelfsprekend over voetbal (voornamelijk over het Van Basten tijdperk).

Later in de ochtend vertrekken we naar een van de twee vluchtelingenkampen. Ik ben benieuwd, want op enkele televisiebeelden uit Darfur en Ethiopie na, heb ik geen enkel idee wat ik me hierbij moet voorstellen.

Onderweg in de auto vertelt mijn WFP collega meer over de achtergrond van de Burundiërs die in het kamp Mtabila wonen. Sommigen van hen zijn al begin jaren ’90 naar Tanzania gekomen, en wonen dus al 16 jaar in het kamp. Inmiddels is door de Tanzaniaanse overheid een ultimatum gezet voor de vluchtelingen, aangezien zij van mening is dat de situatie in Burundi dermate is verbeterd dat zij terug kunnen naar hun thuisland. Alhoewel het woord thuisland misschien niet op zijn plaats is: de levensverwachting in Burundi is 46 jaar, wat leidt tot een gemiddelde leeftijd in de kampen die niet ver boven de 25 jaar zal uitkomen. Veel kinderen zijn in Tanzania geboren, spreken geen Frans en waarschijnlijk beter KiSwahili dan Kirundi.

Bij aankomst in het kamp blijkt direct dat er geen grote rollen prikkeldraad zijn die een immens kale vlakte omheinen en dat er geen afdakjes van blauw VN zeil te zien zijn. Mtabila heeft eigenlijk nog het meest weg van een doodnormaal Afrikaans dorp, gelegen in een soort van open bos. Geen hekken, geen prikkeldraad. In de 16 jaar tijd dat het kamp bestaat zijn de noodonderkomen vervangen door traditionele huizen van klei en hout, met daken van gedroogd gras. Het vele groen tussen de huizen zijn voornamelijk bananenbomen en mangobomen, en overal spelen kinderen op de rode zandwegen. Zelfs de volgeladen fietsen zie je hier rondrijden. Eigenlijk ben ik een beetje verbaasd.

Mijn collega vertelt dat de overheid inmiddels is begonnen met de afbraak van de scholen, de markt heeft gesloten en in feite op deze manier probeert de vluchtelingen te stimuleren terug naar Burundi te gaan. UNHCR (de VN vluchtelingen organisatie) heeft het stimulanspakket verhoogt en per persoon ontvangen repatriërende vluchtelingen nu 150 dollar, een fiets, 6 maanden voedsel en verschillende keukenattributen. Binnenkort loopt echter de termijn af waarbinnen vluchtelingen kunnen repatrieren met steun van UNHCR, en waarschijnlijk neemt de overheid het dan over. Een geluk is dat organisaties als Human Rights Watch en Amnesty International de boel hier nauwlettend in de gaten houden, aangezien de overheid bij het sluiten van andere kampen in het verleden vluchtelingen gedwongen heeft (lees: gun point), in vrachtwagens heeft gezet en naar de grens heeft gebracht.

Ik vind het lastig om een mening te vormen over de situatie. Het gaat hier om mensen die gevlucht zijn voor genocide in hun land, en een toevluchtsoord hebben gevonden in hun buurland. De motivatie om nu terug te keren ontbreekt echter, en de redenen voor de weigering tot repatriëring zijn divers. Uiteindelijk zouden deze mensen ook terechtkomen in een dorp waar ze geen recht meer hebben op een stuk grond, ook al komen ze er oorspronkelijk vandaan. Na al die jaren is er teveel veranderd en is hun ‘thuis’ gewoonweg niet meer hun thuis. Anderzijds vind de Tanzaniaanse overheid dat na alle jaren hun taak als gastheer er opzit, en willen ze graag dat tijdperk afsluiten door middel van repatriëring. Vluchtelingen worden nog steeds beschouwd als bron van criminaliteit en als rem op de economische groei. Een lastige situatie dus.

Als ik later die dag het voedseldistributie centrum instap, loopt er een Burundese vluchteling voorbij met een t-shirt met daarop de tekst:

“Go Home! The trailerpark called – they want their trash back”

Tja. En dat is zo ongeveer de enige reactie die ik daarbij kan geven.

Rob.